Ceramika Bolesławiec – manufaktura piękna po polsku!
Unikatowe wzory, tradycyjna metoda produkcji, wyjątkowy surowiec – te cechy sprawiają, że ceramika bolesławiecka jest znana nie tylko w Polsce, lecz także w rozmaitych zakątkach świata. Naczynia z fabryk pochodzących z województwa dolnośląskiego łączy tradycyjny sposób wytwarzania, ale można zauważyć różnice pomiędzy wyrobami z różnych zakładów. Przeczytaj nasz artykuł i dowiedz się, czym charakteryzuje się ceramika pochodząca z województwa dolnośląskiego, jakie są powody jej ogromnej popularności. Przypominamy również najważniejsze elementy historii.
O czym przeczytasz w artykule?
- Bunzlau – miasto, które słynie z ceramiki
- Poznaj historię ceramiki bolesławieckiej
- Muzeum Ceramiki – miejsce, które warto odwiedzić
- Wielki Garnec – największe ceramiczne naczynie na świecie
- Kamionkowe naczynia – piękne i praktyczne
Bunzlau – miasto, które słynie z ceramiki
Bolesławiec leży w województwie dolnośląskim, a prawa miejskie otrzymał w 1251 roku. Dopiero po drugiej wojnie światowej odzyskał swoją polską nazwę. Przez jakiś czas był to Bunzlau – właśnie stąd wzięło się popularne określenie ceramiki bolesławieckiej, czyli „buncloki”.
Dlaczego to właśnie Bolesławiec stał się miastem ceramiki? W dorzeczu Bobru i Kwisy znaleziono pokłady glin żaroodpornych, które mają szczególne właściwości. Są wyjątkowo wytrzymałe oraz dają nieprzeciekliwą skorupę. W okolicach Bolesławca odkryto również zasoby gliny z grupy szkliwa ziemnego.
Polska stolica ceramiki słynie nie tylko z dobrej gliny, lecz także malowniczego rynku, który otrzymał nagrodę Towarzystwa Urbanistów Polskich po rewitalizacji tej przestrzeni. Planując wycieczkę do Bolesławca, warto pamiętać zarówno o skorzystaniu z warsztatów tworzenia naczyń oraz ich zdobienia, jak i podziwianiu pięknych kamienic. W sierpniu w mieście odbywa się Święto Ceramiki – to świetna okazja na wycieczkę. Podczas tych kilku dni można wziąć udział w targach, wystawach, ale także koncertach znanych wykonawców z całej Polski.
- Bolesławiec słynie z dużych pokładów glin żaroodpornych – to dzięki nim stał się stolicą znanych na całym świecie wyrobów, które można podziwiać na corocznym Święcie Ceramiki. Miasto, przez pewien czas określane jako Bunzlau, wyróżnia się także pięknym rynkiem i malowniczymi kamienicami.
Poznaj historię ceramiki bolesławieckiej
Okazuje się, że już w 1380 roku zajmowano się w Bolesławcu ceramiką. Badania przeprowadzone w 2007 roku przy ul. Piaskowej zakończyły się znalezieniem naczyń sprzed 500 lat. Archeologom udało się także odkryć ceramiczne zabawki.
W XVI wieku w Bolesławcu powstał cech garncarski – jego symbolem byli Adam i Ewa. Zrzeszeni w nim członkowie dbali o dobro całej grupy i rozwój najmłodszych. Na przestrzeni wieków z ceramiki tworzone były przede wszystkim naczynia, na przykład cedzaki, ale także termofory czy nocniki. Powstały również nietypowe elementy, a wśród nich znane są: butelka do likieru w kształcie wieży obronnej, poidło dla ptaków przypominające gołębnik oraz gliniane monety.
W XIX wieku pojawiła się dekoracja stempelkowa, czyli sposób urozmaicania wyglądu wyrobów ceramicznych. Ozdobne elementy miały rozmaite kształty, na przykład kropek, kółek czy rybiej łuski, a wykonywano je przy pomocy gąbki lub gumy. W 1897 roku w Bolesławcu powstała Zawodowa Szkoła Ceramiczna – to jej doświadczenia pozwoliły na rozwinięcie nowych metod pracy. W 1936 roku powstał Bunzlauer Braunzeug, czyli związek sześciu zakładów ceramicznych, które zajmowały się przede wszystkim produkcją brązowych naczyń z białą dekoracją.
Jednym z ważnych wykładowców Zawodowej Szkoły Ceramicznej był Kurth Randhahn, który jednocześnie zajmował się garncarnią – jej asortyment wyróżniał się elegancją, ciekawymi zdobieniami oraz wysoką jakością. Prace mężczyzny cieszyły się dużym uznaniem krytyków, którzy przyznawali mu nagrody, na przykład srebrny medal na Wystawie Światowej w Saint Louis w Stanach Zjednoczonych w 1904 roku. Garncarnia Kurta Randhahna działała w latach 1899-1906, a dostępne w niej naczynia były często zdobione wynalezionym przez wykładowcę sposobem – „szkliwem alabastrowym”.
Jaka jest historia ceramiki w Bolesławcu?
- Ceramiką zaczęto zajmować się już w 1380 roku,
- W XVI wieku w mieście powstał cech garncarski,
- W XIX wieku pojawiła się popularna dekoracja stempelkowa,
- W 1897 roku powstała Zawodowa Szkoła Ceramiczna, w której uczył Kurth Randhahn.
Muzeum Ceramiki – miejsce, które warto odwiedzić
Początkowo miejsce powstałe w 1908 roku określano jako Muzeum Miejskie w Bolesławcu. Po drugiej wojnie światowej zbiory zaginęły, a ocalał wyłącznie budynek. W 1953 roku Muzeum rozpoczęło działalność, jednak już po kilku latach musiało znów zostać zamknięte ze względu na problemy z budynkiem, który zawilgotniał. Remont przeprowadzono i miejsce zostało otwarte w 1967 roku już jako Muzeum Ceramiki.
Początkowo nie miało ono własnych zbiorów, a korzystało z eksponatów pożyczonych z Wrocławia, co zaczęło zmieniać się z biegiem czasu. W 1991 roku Muzeum Ceramiki otrzymało nowy budynek, w którym po remoncie powstał Dział Historii Miasta, gdzie można zapoznać się z wystawami na temat Bolesławca. W zbiorach znajduje się ogromna liczba pocztówek, a najstarsza z nich pochodzi z 1895 roku.
W Muzeum Ceramiki znajdują się zarówno czasowe, jak i stałe wystawy, wśród których są ekspozycje wyrobów bolesławieckich sprzed 1945 roku – można znaleźć wśród nich dzbany pokryte brązowym szkliwem ziemnym oraz ozdobione białymi nakładkami. Miejsce oferuje także prezentację ceramiki pochodzącej z okresu po 1945 roku, na przykład wazony udekorowane motywem geometrycznym lub roślinnym. W Muzeum znajdują się również prace wykonane przez uczestników plenerów ceramiczno-rzeźbiarskich. Ekspozycje obejmują wyroby znanych artystów oraz utalentowanych początkujących zarówno z Polski, jak i pozostałych części świata.
Muzeum Ceramiki w Bolesławcu:
- Zaczęło działać jako Muzeum Miejskie w 1908 roku,
- Nie od razu miało własne zbiory – korzystało z pomocy Wrocławia,
- Tworzy wystawy stałe i czasowe,
- Eksponuje prace uczestników plenerów ceramiczno-rzeźbiarskich.
Wielki Garnec – największe ceramiczne naczynie na świecie
Wielki Garnec wykonał w 1753 roku Johann Gottlieb Joppe. Naczynie zostało uznane za największe na świecie – jego pojemność to ponad 1970 litrów, a waga wynosi 600 kilogramów. Wyrób stał się niezwykle popularny – pojawiał się na pocztówkach, był sprzedawany w formie niewielkich replik, stał się także bohaterem sztuki teatralnej. W Muzeum Ceramiki znaleźć można replikę Wielkiego Garnca, który został zniszczony w 1945 roku.
Sztuka teatralna, której ważnym elementem stał się Wielki Garnec, opowiada o bogaczu. Człowiek ten założył się, że plony grochu z pola uda mu się zmieścić w jednym garnku. Okazało się jednak, że potrzebowałby naczynia, którego wykonania nikt nie chce się podjąć. Pomógł młody czeladnik zakochany w córce bogacza – to właśnie on wytoczył Wielki Garnec, a w zamian za to mógł poślubić ukochaną.
- Wielki Garnec znajduje się w Muzeum Ceramiki w Bolesławcu. Jest to jednak replika – oryginał, który stworzył w 1753 roku Johann Gottlieb Joppe, uległ zniszczeniu w 1945 roku.
Kamionkowe naczynia – piękne i praktyczne
Wyroby z ceramiki trafiały do rąk znanych osób – korzystał z nich Jan Paweł II i ksiądz Popiełuszko, a serwis kawowy ozdobiony jednym z najstarszych wzorów został wręczony parze książęcej podczas jej wizyty w Polsce. Naczynia z Bolesławca spodobały się nawet Robertowi Redfordowi – ten słynny amerykański aktor sprzedawał zastawy kamionkowe w swoim sklepie internetowym. Okazuje się, że duża część wyrobów zakładu „Manufaktura” trafia do Koreańczyków, którym spodobały się niepowtarzalne, kolorowe wzory.
Obecnie wśród wyrobów ceramicznych znajdują się kubki, filiżanki, maselniczki, sosjerki, wazy, ale dużą część produkcji stanowią nie tylko naczynia, lecz także artykuły dekoracyjne, świeczniki, podgrzewacze, a nawet zegary. Produkty są lubiane ze względu na ogromną różnorodność kolorów i wzorów oraz niepowtarzalność każdej sztuki, która jest wyrabiana i zdobiona ręcznie. Wyroby wyróżniają się nietuzinkowym wzornictwem, a jednocześnie są wytrzymałe. Odpornych na temperaturę, wilgoć i chemię naczyń można używać w piekarniku, kuchence mikrofalowej oraz myć w zmywarce.
- Ceramiczne wyroby są popularne na całym świecie – w swoim sklepie proponował je nawet amerykański aktor Robert Redford. Powodzenie kamionkowych naczyń oraz artykułów dekoracyjnych wynika z ich dużej wytrzymałości i oryginalnego wzornictwa – mnogość wzorów sprawia, że w ofercie zakładów z Bolesławca każdy znajdzie coś dla siebie.
środa, 13 lipiec 2022 12:32